Test czytania – echolokacja

Echolokacja

Zjawisko echolokacji zostało nieźle poznane u zwierząt takich jak nietoperze czy walenie. Na świecie istnieje prawdopodobnie około 250 gatunków ptaków, które swobodnie poruszają się nocą, ale tylko w nielicznych przypadkach wykorzystują one do nawigacji echo.

Te wyjątki, to ptaki żyjące w jaskiniach. Niektóre salangany, rodzaj Collocalia (z gniazd tych ptaków robi się tradycyjną potrawę kuchni Chińskiej – „jaskółcze gniazdo”), gnieżdżą się w jaskiniach, a  w czasie lotu w ciemności wydają z siebie wysokie dźwięki przypominające trzaski. Są to dźwięki podwójne: po pierwotnym umiarkowanie głośnym, w kilka milisekund później następuje dźwięk głośny.

Częstotliwość wydawania odgłosów wynosi do 20/sek,  a wielkość lokalizowanego obiektu może mieć średnicę zaledwie 6 cm. Owadożerne salangany posługują się echolokacją wyłącznie do orientacji w ciemności, a nie (jak nietoperze) do lokalizowania zdobyczy. Świadczy o tym fakt, że ptaki te z reguły zaczynają wydawać trzaski, gdy wlatują do jaskini na nocleg. Ponadto u salangany jadalnej C. esculenta, która może gniazdować w jaskiniach częściowo oświetlonych, echolokacja nie rozwinęła się. Czasami salangany posługują się echem poza jaskinią, w czasie zabawy i zalotów, kiedy pikują nad wodą lub gdy młode tuż po opierzeniu ćwiczą się w lataniu.

Innym gatunkiem, u którego rozwinęła się zdolność echolokacji, jest owocożerny tłuszczak Steatorinis capripensis z Ameryki Południowej. Ptak ten obdarzony jest dużymi oczami (cecha typowa dla zwierząt żyjących w warunkach słabego oświetlenia), ale wlatując do swojej jaskini, posługuje się sonarem. Tłuszczak wydaje z siebie szybkie serie trzasków, w których czas między poszczególnymi dźwiękami wynosi 3-4 milisekundy. Przy wlocie do jaskini częstotliwość wydawania odgłosów wynosi 5 serii/sek, przy zbliżaniu się do półki, na której ma zamiar usiąść, 11-12 serii/sek. Tłuszczak z zatkanymi uszami traci orientację i poruszając się w jaskini nie może ominąć przeszkód. Zaobserwowano, iż ptak ten wydaje trzaski także w czasie odwiedzania żerowiska – drzew z owocami. Można zatem sądzić, że echolokacja odgrywa u tego gatunku także jakąś role w orientacji dziennej.

Brian Ford

„Czujące istoty”